Budowa organizmu ludzkiego jest niesamowita. Nie każdy wie, że znajduje się w nim więcej bakterii niż komórek ciała – nie mają one jednak tak dobrego wpływu, jak bakterie probiotyczne (probiotyki), które poprawiają skład flory bakteryjnej w jelitach. Zdrowe, dobroczynne probiotyki hamują rozwój bakterii chorobotwórczych, a czasem je zabijają. Ich nazwa pochodzi od greckiego sformułowania „pro bios”, co oznacza „dla życia”. Nazwa nie wzięła się znikąd. Probiotyki to samo zdrowie. Jak działają? Czy istnieją niebezpieczne bakterie probiotyczne?
Czym dokładnie są probiotyki?
Probiotyki to żywe kultury bakterii lub drożdży. Ich najważniejszym zadaniem jest zachowanie prawidłowej flory fizjologicznej (tzw. mikroflory jelitowej) w przewodzie pokarmowym oraz wspomaganie pracy układu trawiennego. To jednak nie wszystko. Probiotyki mają duży wpływ na układ immunologiczny – stymulują procesy odpornościowe. Podaje się je podczas nietolerancji pokarmowych – redukują ich skutki. Obniżają poziom cholesterolu. Owe żywe drobnoustroje dostarcza się z zewnątrz, wraz z pożywieniem.
Probiotyki a prebiotyki – różnice
Niektórzy mylą probiotyki z prebiotykami – mimo dobroczynnego wpływu obu na florę jelitową. Probiotyki, jak już było wspomniane, to żywe kultury bakterii, natomiast prebiotyki to składniki innych pokarmów, które czynnie poprawiają pracę jelit, np. tłuszcze, błonnik, białka, polisacharydy, oligosacharydy. Prebiotyki stanowią dopiero podłoże dla rozwoju dobroczynnych mikroorganizmów. Nie są całkowicie trawione – trafiają zatem do jelit w formie częściowo strawionej. Zmniejszają objawy nietolerancji pokarmowej, poprawiają trawienie.
Najpopularniejsze probiotyki, które znajdują się najczęściej w diecie każdego z nas, to:
- inulina – pochodna cukrowa, która nie ulega trawieniu,
- laktuloza – pochodzi z rozpadu laktozy, wpływa na regulację cyklu wypróżnień,
- fruktooligosacharydy – występują w m.in. fasoli, cykorii, karczochach, cebuli, szparagach,
- oligosacharydy – część z nich znajduje się w mleku kobiecym i bierze czynny udział w rozwoju układu odpornościowego u małych dzieci.
Wpływ probiotyków na jelita
Probiotyki – przede wszystkim – działają pozytywnie na florę jelitową, co ma bezpośrednie przedłożenie na prawidłową pracę układu pokarmowego, trawiennego. Bakterie probiotyczne przyspieszają przemianę bakterii i skutecznie obniżają poziom złego cholesterolu (LDL). Usprawniają procesy trawienne, a także regulują perystaltykę jelit. Jeśli cierpisz na biegunki, sięgnij szybko po probiotyki.
To jednak nie wszystko. Bakterie probiotyczne zwiększają wartość odżywczą produktów pokarmowych. Dzięki nim przyswajania niektórych witamin i związków mineralnych (w szczególności magnezu, żelaza, witamin z grupy B, K) jest łatwiejsze. Probiotyki mają wpływ na polepszenie odporności organizmu. Chronią go przed infekcjami spowodowanym bakteriami chorobotwórczymi.
To nieodzowny dodatek do kuracji antybiotykowych (przyjmuje się go w trakcie i po leczeniu). Ich zadaniem jest szybka i skuteczna regeneracja flory jelitowej, bardzo nadszarpniętej przez silną antybiotykoterapię.
Nie tylko jelita. Wpływ probiotyków na inne układy
Probiotyki działają pozytywnie na układ kostny. Przede wszystkim ułatwiają przyswajania wapnia – ma to wpływ na zapobieganie osteoporozie. Bakterie probiotyczne powinny regularnie przyjmować osoby z nietolerancją laktozy (niezbędnik w procesie przyswajania wapnia) oraz seniorzy.
To nie wszystko. Probiotyki działają dobroczynnie na układ immunologiczny. Przeciwdziałają alergiom u dzieci i dorosłych. Udowodniono, że regularne przyjmowanie bakterii probiotycznych zapobiega powstawaniu nowotworów. Dlaczego? Żywe kultury bakterii skutecznie degradują i rozkładają związki rakotwórcze.
Gdzie znajdują się zdrowe probiotyki?
Probiotyki można dostarczać dwojako – w formie naturalnej lub za pośrednictwem suplementów. Działaniem pierwszego rzutu powinny być gruntowne zmiany nawyków żywieniowych. Chory musi zadbać o obecność naturalnych probiotyków w jego diecie – spożywać kiszonki, dużo produktów mlecznych (jogurty naturalne, kefiry, maślanki).
W niektórych produktach mlecznych, maśle i sokach owocowo-warzywnych znajdują się najpopularniejsze probiotyki – bakterie probiotyczne z rodzaju Lactobacillus i Bifidobacterium. Jeśli chodzi o probiotyki w formie suplementów, jest ich coraz więcej na rynku farmaceutycznym. Przykłady można odnaleźć w każdej aptece. Probiotyki-suplementy to towarzysz terapii antybiotykowej, podczas której nie wystarczy tylko odpowiednia dieta, bogata w żywe kultury bakterii.
Czy tylko antybiotykoterapia? Kiedy przyjmować probiotyki?
Probiotyki są bezpieczne, dlatego można wspomagać się nimi cały rok. Nie ma wyraźnych przeciwwskazań do ich profilaktycznego stosowania. Szczególną uwagę powinny zwrócić na nie osoby o słabej odporności, zapadające często na infekcje.
Przyjmowanie bakterii probiotycznych stanowi konieczność nie tylko podczas antybiotykoterapii. Należy się nimi wspomagać, kiedy cierpisz na infekcję dróg moczowych i górnych dróg oddechowych, zespół jelita drażliwego, biegunki. Kobiety, które mają infekcje intymne, również nie powinny rezygnować z żywych kultur bakterii. Probiotyki są koniecznością przy chorobie Leśniewskiego-Crohna, a także atopowym zapaleniu skóry.