Probiotyki są określane mianem dobrych bakterii. Są one powszechnie przyjmowane podczas antybiotykoterapii. Czym dokładnie są probiotyki i czy można je stosować codziennie w celach profilaktycznych?
Czym są probiotyki?
Z pewnością większość osób kojarzy probiotyki z preparatami działającymi osłonowo podczas antybiotykoterapii. Powszechnie wiadomo, że to żywe kultury bakterii i drożdzy, które odbudowują mikroflorę jelit. Jest to jedna z ich głównych funkcji, ale nie jedyna. Właściwości probiotyków wykazują znacznie szersze oddziaływanie na organizm.
Wyróżnia się wiele szczepów bakterii i drożdży, które zalicza się do probiotyków, a najbardziej znanymi są Lactobacillus, czyli bakterie kwasu mlekowego. Innymi wyselekcjonowanymi mikroorganizmami, zaliczanymi do probiotyków, są m.in. drożdże Saccharomyces boulardii oraz bakterie Bifidobacterium, Lactobacillus rhamnosus czy Lactobacillus plantarum.
Potwierdzone działanie probiotyków
Probiotyki mają szerokie spektrum działania. Jedną z ich najważniejszych funkcji jest przeciwdziałanie zakażeniom jelitowym. Mikroorganizmy te utrzymują optymalny skład mikrobioty, zwalczając patogeny. Czynią to poprzez produkcję bakteriocyny, nadtlenku wodoru oraz kwasów organicznych. Te ostatnie substancje biorą udział w regulacji poziomu PH żołądka.
“Dobre bakterie” przyczyniają się w dużym stopniu do produkcji przeciwciał przez organizm, co jest kluczowe dla zwiększenia odporności. Oprócz tego, biorą one również udział w syntezie niektórych witamin, a ich właściwości działają korzystnie na układ trawienny – produkowany przez probiotyki enzym zwany laktazą łagodzi symptomy nietolerancji laktozy.
Potencjalne działanie probiotyków
Ciekawostką jest, że probiotyki mogą przyczyniać się do leczenia objawów depresji. Takie wnioski wysnuli naukowcy z Uniwersytetu w Brighton, którzy przeanalizowali kilkanaście prac badawczych, przeprowadzonych w latach 2013 – 2019 na osobach ze stwierdzoną depresją. Trzeba jednak mieć na uwadze, że wyniki analiz nie mogą stanowić podstawy do uznania probiotyków za skuteczne środki terapeutyczne, a jedynie pretekst do dalszych, bardziej wnikliwych badań.
Niektóre z medycznych doniesień wskazują na to, iż probiotyki mogą być pomocne w walce z rozwojem raka jelita grubego. Wszystko za sprawą działania hamującego procesów gnilnych w organizmie. Badania nad wpływem antykancerogennym na raka są na obecną chwilę mało miarodajne, dlatego nie można jednoznacznie potwierdzić tych właściwości.
Na jakie dolegliwości pomagają probiotyki?
Zdrowa flora bakteryjna jelit oddziaływuje nie tylko na układ trawienny, a także na układ odpornościowy i przyczynia się pośrednio do poprawnego funkcjonowania całego organizmu. Po probiotyki można sięgać nie tylko podczas antybiotykoterapii. Są one cennym wsparciem podczas leczenia różnych dolegliwości, takich jak:
- infekcja dróg moczowych i oddechowych;
- biegunka;
- zespół jelita drażliwego;
- hipercholesterolemia;
- atopowe zapalenie skóry;
- zakażenie bakterią H. pylori;
- infekcje intymne;
- przewlekła choroba Leśniowskiego-Crohna.
Warto wspomnieć, że nie każdy probiotyk ma te same właściwości. Zmagając się z konkretną dolegliwością trzeba zatem dobrać odpowiedni szczep “dobrych bakterii”, aby terapia przyniosła zadowalające rezultaty. Przykładowo Lactobacillus rhamnosus GG będzie pomocne w walce z biegunką u dorosłych i dzieci. Z kolei szczepy Lactobacillus acidophilus oraz Bifidobacterium breve sprawdzą się przy leczeniu zespołu jelita drażliwego.
Probiotyki w profilaktyce
Korzystanie z probiotyków w diecie codziennej nie ma przeciwwskazań. Wielu ekspertów wręcz zaleca ich stosowanie całoroczne, szczególnie osobom z obniżoną odpornością lub przewlekłymi problemami związanymi z układem trawiennym. Profilaktyczna suplementacja probiotykami można znacznie złagodzić wiele dolegliwości, a nawet całkowicie je wyeliminować. Jednak ze względu na mnogość różnych szczepów “dobrych bakterii” i ich odmiennych właściwości, zaleca się wcześniejszą konsultację z lekarzem w celu doboru odpowiednich preparatów probiotycznych.
Warto wspomnieć, że niektórzy eksperci nie są do końca przekonani o zasadności codziennego stosowania probiotyków. Sugerują oni, że zdrowy człowiek nie potrzebuje suplementacji “dobrymi bakteriami” i wskazują na to, iż są one dostarczane do organizmu wraz z codzienną dietą w postaci nabiału (mleczne desery, kefiry czy jogurty). Zatem przy zdrowym odżywianiu, które nie wyłącza produktów bogatych w probiotyki, nie ma potrzeby korzystania z suplementów probiotycznych.
Jak przyjmować probiotyki?
Skuteczność probiotyków zależy od kilku czynników, o których warto wiedzieć. Oprócz wcześniej wspomnianym doborze odpowiedniego szczepu “dobrych bakterii”, istotne jest prawidłowa ich suplementacja. Okazuje się, że niektóre kultury bakterii mogą nie być odporne na działanie zażywanych antybiotyków przez co ich właściwości mogą zostać zneutralizowane. Z tego względu nie zaleca się przyjmowania probiotyków łącznie z antybiotykami. Najlepiej zachować odstęp czasowy w granicy 1 – 2 godzin.
Nie bez znaczenia może być pora przyjmowania suplementu probiotycznego. Przy podwójnym dawkowaniu dobowym, zaleca się stosowanie probiotyków rano i wieczorem. Z kolei przy jednej dawce, najkorzystniej dla organizmu będzie przyjęcie jej w porze wieczornej. Wszystko ze względu na zwolnioną perystaltykę jelit podczas snu, co w efekcie może zwiększyć szanse kolonizacyjne probiotyków w nabłonku jelitowym.
Warto pamiętać o tym, aby suplementy probiotyczne przyjmować wraz z posiłkiem. Jak wynika z badania przeprowadzonego w 2011 roku pod nadzorem dr. Thomasa A Tompkinsa, kultury “dobrych bakterii” miały największą przeżywalność wtedy, gdy były przyjmowane tuż przed posiłkiem lub wraz z nim. Co więcej, ich wchłanialność była znacznie lepsza, gdy posiłek zawierał co najmniej 1% tłuszczu.
Jak nie przyjmować probiotyków?
Probiotyki są żywymi organizmami, dlatego ich przyjmowanie z niektórymi produktami spożywczymi może osłabić ich właściwości, przez co nie będą skutecznie wspierać organizmu. Stosując suplementację bakteriami probiotycznymi należy unikać alkoholu oraz potraw i napojów o dużej kwasocie. W części badań naukowych zauważono również, że przyjmowanie probiotyków wraz z gorącymi posiłkami może doprowadzić do ich uśmiercenia.